باشگاه فیلم سوره

یکی از تازه ترین اتفاقاتی که در حوزه تربیت فیلمساز در حال برگزاری است، دوره آموزشی کاتینو است که توسط باشگاه فیلم سوره برنامه ریزی شده و در حال انجام است. کاتینو به منظور جذب و تربیت کارگاهی نیروهای فیلمساز جوان که عموماً متولد اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد هستند برگزار شده قرار است خلأ تربیت آکادمیک فیلمساز را مرتفع کند و با پیوست کردن کارگردانی یک اثر کوتاه توسط هنرجویان در انتهای دوره آموزشی، به نوعی یک دوره کامل آموزشی- عملی باشد که در انتهای آن تعداد محدود هنرجویان با کمک و منتوری مربیان خود (که جزو نویسندگان و کارگردانان جوان تلویزیون و سینمای ایران هستند) به نخستین تجربه نیمه حرفه ای خود پشت دوربین دست یابند. با محمد جواد موحد، مدیر باشگاه فیلم سوره درباره جزئیات این دوره آموزشی گفتگو کردیم.

باشگاه فیلم سوره به عنوان یکی از مراکز تربیت فیلمساز شناخته شده، اما برگزاری یک دوره آموزشی به این شکل اتفاقی است که دارد برای نخستین بار می افتد، چه شد که به فکر برگزاری کاتینو افتادید؟

یکی از اولین برنامه‌های مابعد از تغییر مدیریت باشگاه بازشناسی نقاط قوت و ضعف هر واحد بود و طبیعتاً این بررسی جزئی در گروه کات هم اتفاق افتاد. یکی از نقاط ضعف کات روش ورود فیلم‌سازان به کات بود و شرایط جوری بود که عموم کسانی که به‌طورجدی در آن نقش‌آفرینی می‌کردند 27 سال به بالابودند و این موضوع مزایا و معایبی داشت. یکی از آسیب‌های این موضوع این بود که جنبه تربیتی کات ضربه می‌خورد؛ چراکه خمیرمایه افراد در آن سن و سال تقریباً شکل‌گرفته و سنین پایین‌تر برای تربیت مستعدتر است و شرایط بهتری دارد. برای همین هم به این نتیجه رسیدیم که در دوره جدید باشگاه میانگین سنی ورودی‌های کات را پایین بیاوریم. درواقع هدف اصلی طرح کاتینو پایین آوردن سن ورودی‌های کات برای بالا بردن ظرفیت تربیتی آن بود.

راهکارهای پیشنهادی این موضوع هم چند طرح بود که در میان آن‌ها با پیشنهاد آقای خواجه درگی و بررسی‌هایی که به عمل آوردیم، به پروژه‌ی کاتینو رسیدیم تا راه ورود رده سنی 17 تا 23 سال به باشگاه هموارتر شود.

اعتماد به نسل جوان و حتی نوجوان ریسک بسیار بالایی دارد، از این که در این طرح به سراغ نوجوانان و جوانان رفتید هراس نداشتید؟

واقعیتش نه، ببینید اگر می‌خواهیم کار تربیتی بکنیم باید تمرکزمان را روی کسانی بگذاریم که سنین پایین‌تری دارند؛ طبعاً کار تربیتی در سنین پایین تر مفید تر و مؤثرتر است. در واقع مهم‌ترین دلیل ایجاد کاتینو تربیت نسل فیلم‌ساز متعهد برای سال های آینده است که این فرآیند در سنین پایین‌تر آغاز شده و آن‌ها برای ورود به عرصه‌ی فیلم‌سازی مهیا شوند.

وضعیت کرونا این دوره ها را دچار مشکل نکرد؟

طبیعتاً ما هم مثل تمام اتفاقات دیگر اسیر چالش های کرونایی بودیم. طرح باید در زمان 1399 شروع و تمام می‌شد یعنی قرار بر این بود که در شهریورماه این طرح شروع شود و در آذرماه یا دی‌ماه به پایان برسد اما چون مبنای این طرح حضور هنرجوها بود شیوع بیماری کرونا وضع را تغییر داد. مهرماه ماه سال گذشته انتشار فراخوان و جمع‌آوری اطلاعات و بررسی آثار متقاضیان شروع شد. اما به‌واسطه پیک دوم کرونا طرح کاتینو با کمی تأخیر در آبان ماه آغاز به کار کرد و در پیک سوم هم تعطیلی دوهفته‌ای کلاس ها را تجربه کردیم و به این دلیل کلاس های نظری دوره به‌جای دی‌ماه در اسفندماه به پایان رسید. و در حال حاضر بچه‌ها در مرحله‌ای هستند که پروژه‌های تولیدی خود را آغاز کنند.

یعنی همان بچه‌ها پشت دوربین قرار می گیرند؟

بله، همان طور که عرض کردم تفاوت این دوره با کلاس های آموزشی معمول، این است که پیوست عملی دارد. یعنی بچه ها بعد از دوره های نظری، طرح فیلمنامه کوتاه می نویسند، و بعد از آن که این طرح ها با حضور مربی های دوره (که از فیلمسازان جوان باشگاه هستند) تقویت شد و سر و شکل استاندارد پیدا کرد، تولید می شوند. در حال حاضر نزدیک به 6 نفر از بچه های کاتینو به طرح فیلمنامه مصوب رسیده اند و تا چند روز دیگر هم تولید کار های کوتاه خود را آغاز می‌کنند.

بازخوردهایی که از سوی هنرجویان کاتینو دریافت کرده‌اید چطور بوده؟

البته در این بخش اساتید کاتینو که دائم با بچه‌ها همراه بوده‌اند بهتر از من می‌توانند به واکنش‌های هنرجویان اشاره کنند، ولی تا آنجا که من دریکی دو جلسه‌ای که با بچه‌ها داشتم دیده‌ام، هم خوشحال هستند که دارند در باشگاه چنین دوره‌ای را می‌گذرانند و هم به نظرم حس می‌کنند در این مجموعه به هدفشان نزدیک‌ترند و برای رسیدن به هدف‌های بزرگشان با اطمینان بیشتری قدم برمی‌دارند. از طرفی هم سعی کرده‌ایم در یک فضای دوستانه آموزش‌ها پیش برود تا این دوره با کلاس‌های مدرسه تفاوت‌های معناداری برای هنرجویان داشته باشد. ممکن است بعضی موقع بچه‌ها با هم بازی کنند یا دورهمی داشته باشند و اتفاقاتی ازاین‌دست. به گمانم در این دو حوزه موفقیت لازم را به دست آورده‌ایم اما اینکه آموزش‌ها چقدر توانسته به انتقال تجربه و آموزش مهارت‌های کیفی منجر شود را باید زمان مشخص کند.

شما در دوره کاتینو با بچه های دهه هشتادی همراه بوده اید. به نظرتان آینده این نسل در فیلمسازی چطور خواهد بود؟

برنامه ریزی ما در «کاتینو» این بود که فرآیند تربینی بچه ها به فیلم‌سازهای در سال 1401 و 1402 منجر شود. ولی واقعیت این است که بچه‌های دهه 80 بسیار پرانرژی هستند و نسبت به نسل های قبل باشگاه انگیزه بیشتری دارند، فرم را بیشتر می‌شناسند و نسبت به بسیاری از بچه‌های قدیمی‌تر باشگاه توانمندتر هستند، چراکه بیشتر در فیلم دیده اند، با سینمای دنیا آشنا هستند، و به دلیل فضای مجازی با تجهیزات روز سینمای دنیا هم آشناتر هستند. فضای تربیتی و رشد دوستان دهه 50 و 60 کاملا با این بچه ها متفاوت است.اما من فکر می‌کنم دوره اول کاتینو در سال 1402 به ثمر می رسد و خیلی امیدوارم با بچه‌های این دوره بتوانیم در سال های بعد 2-3 فیلم سینمایی تولید کنیم.

برنامه ای هم برای ادامه کاتینو دارید؟

بله استقبال از کاتینو بسیار زیاد بود و ما تنها توانستیم پذیرای بخشی از متقاضیان باشیم. برنامه ریزی هایی هم برای ادامه این فضای تربیتی داریم و ان‌شاءالله این دوره ادامه خواهد داشت. این مسیر آینده‌ی باشگاه خواهد بود و فیلم‌سازهای نسل سه و چهار باشگاه از بین همین بچه‌ها خواهند بود و ان‌شاءالله بعضی از این بچه ها را در سال های 1402 و 1403 به عنوان کارگردان در جشنواره فیلم فجر می توانیم ببینیم.

بازخورد اهالی رسانه نسبت به این طرح چگونه بود؟

بله برادران من در حوزه هنری به خصوص مدیران مجموعه از ابتدا نگاه ویژه ای به این موضوع داشتند و دائماً پیگیر آن بودند. حتی مدیرانی که در حوزه فیلم‌سازی نبودند هم کنجکاو بودند درباره کم و کیف دوره بدانند و این مسیر جدید خیلی برایشان جذاب بود. اما مدیران خارج از حوزه هنری که در فضای رسانه ای با این دوره آشنا شده بودند هم دائماً از ما پیگیر هستند و می‌پرسند که طرح شما به کجا رسید، که این نشان می‌دهد «کاتینو» از منظر بیرونی خیلی جذابیت ایجاد کرده است.

به‌طور کل چقدر این طرح‌ها در آینده‌ی سینمای ایران تأثیر می‌گذارد؟

آینده سینما در اختیار این نسل است. باشگاه فیلم سوره مبنایش تربیت نیرو است و این موضوع در شعار ما یعنی «ساختن آدم‌ها از ساختن فیلم‌ها مهم‌تر است» بروز یافته است. واقعیت این است که سینمای ما به بن‌بست رسیده است و اصلاً هدف باشگاه این بود که یک نسل جدید را به بدنه‌ی سینما اضافه کند و کاتینو هم بر این مبنا شکل گرفت. فکر می‌کنم که با توجه به سن و انگیزه بچه ها و جسارتشان به نظر میرسد که اگر بتوانیم مسیر را ادامه بدهیم در یک پروسه ده‌ساله، سینمای ایران از رهگذر این روند تربیتی صاحب چندین فیلم‌ساز متعهد و متخصص خواهد شد.