گفتگو با محسن ملکی مدیر گروه هنری کات آموزش آکادمیک محض نمی تواند فیلمساز تربیت کند شنبه 13 آذر 1400 ساعت 07:13 آموزش، یکی از عناصر جدی و اجتناب‌ناپذیر برای پیشرفت در هر امری است. این موضوع اما در موضوعات هنری و به‌خصوص مقوله سینما با دیدگاه‌های مختلفی همراه بوده و نسبت آن با ویژگی‌های شخصیتی، استعدادهای ذاتی و مسائلی ازاین‌دست همواره محل بحث و گفتگوی بسیاری از هنرمندان بوده است. کم نبوده‌اند هنرمندانی که بدون آموزش آکادمیک وارد عرصه هنر شده‌اند و درخشیده‌اند، ولی آیا می‌توان درباره همه هنرمندان و کسانی که قصد فعالیت هنری دارند چنین نسخه‌ای پیچید؟ پاسخ منفی است، چراکه آموزش حتی در امر هنر که مبتنی بر ویژگی‌های ذاتی و حسی فرد است هم تا حد زیادی می‌تواند راهبردی و تعیین‌کننده باشد و اگر آموزش به‌درستی صورت گیرد، چه‌بسا استعدادهای هنری هم بتوانند در مسیر درست خود قدم بردارند. چه آن‌که در بسیاری از موارد در سینمای جهان نیز این آموزش‌های مستمر است که می‌تواند مسیر یک هنرمند بزرگ را شکل دهد و آوازه او را جهانی کند. مسیر آموزش‌های هنری در ایران اما همواره محل سؤال و تردید بسیاری از اهالی هنر بوده است. این‌که آموزش‌های دانشگاهی مرسوم چقدر توانسته است این مسیر را هموار سازد و این‌که اساساً آموزش‌های آکادمیک بدون پیوست‌های جدی عملی چقدر می‌تواند استعدادهای یک هنرمند را به منصه ظهور رساند، چیزی است که هنوز هم نمی‌شود به‌طور دقیق درباره آن نتیجه‌گیری کرد. بااین‌حال اما مرور مسیر مراکز آموزشی و آکادمیک روشمند نشان داده که هرگاه آموزش‌های نظری و آکادمیک همراه با پیوست عملیاتی بوده، توانسته به تربیت هنرمند منجر شود و از طرفی هم هرگاه این آموزش‌ها روی کاغذ و در حوزه آکادمیک و مطالعات نظری باقی‌مانده، نتوانسته به تربیت کامل و همه‌جانبه هنرمند ختم شود و بلکه گاهی اوقات باعث دور شدن جهان پیرامونی هنرمند با واقعیت‌های ملموس جامعه و اصطلاحاً گلخانه‌ای شدن هنرِ هنرمند شده است. چیزی که شاید یکی از مهم‌ترین عوامل فاصله افتادن میان مردم و هنرمندان در پاره از رشته‌های هنری می‌شود. بااین‌حال در امر سینما هم در سال‌های اخیر مراکز متعدد دولتی و خصوصی اقدام به برگزاری دوره‌های مختلف کرده‌اند که بخش زیادی از آن‌ها به‌نوعی نتوانسته‌اند مسیر خود را برای یک بازه چندساله ادامه دهند، اما برخی مراکز هم توانسته‌اند خود را در این فضا ثابت کنند و حالا به‌عنوان بسترهای جدی آموزش سینما خود را به اثبات رسانند. باشگاه فیلم سوره هم یکی از این مراکز است که در سال‌های اخیر و با حمایت حوزه هنری در امر تربیت فیلمساز اقدامات جدی را صورت داده. اقداماتی که شاید مهم‌ترینش تمرکز روی آموزش کارگاهی و عملیاتی است. این مجموعه که مسیر تربیتی جوانان فیلمساز خود را از تیزر فرهنگی تا فیلم سینمایی در چند گام تدبیر کرده، تابه‌حال توانسته جوانان مستعدی را به سینمای ایران معرفی کند؛ جوانانی که در سال‌های اخیر به مرحله کارگردانی فیلم‌های سینمایی رسیده‌اند و حالا بخش مهمی از نسل جوان سینمای ایران قلمداد می‌شوند. مجموعه باشگاه فیلم سوره در سال 99 و در ادامه این مسیر تربیتی، اقدام به برگزاری دوره آموزشی کاتینو کرد تا بتواند جوانان مستعد دیگری را نیز به مسیر تربیتی خود اضافه کند. درباره کم و کیف این دوره آموزشی با مدیر گروه کات که به‌نوعی مجری این دوره آموزشی است به گفتگو نشستیم. محسن ملکی که خود از جوانان پرورش‌یافته در باشگاه فیلم سوره است، درباره مسیر تربیتی این مجموعه گفت: مهم‌ترین ویژگی باشگاه این است که مقوله تربیت در آن اولاً در یک مسیر کامل و فرآیند شناخته‌شده انجام می‌شود و دوماً منحصر به مسائل نظری نیست. به این معنا که جوان مستعد فیلمساز وقتی وارد مسیر تربیتی باشگاه می‌شود، می‌داند که از دل این مسیر که ممکن است چند سال طول بکشد، در جای درست خود که منطبق بر استعدادش هست، می‌نشیند. از همین رو از میآن‌کسانی که جزو خانواده باشگاه به‌حساب می‌آیند، ما کسانی را مانند مهدیار عقابی داریم که به‌طور خاص روی کارگردانی نماهنگ تمرکز کرده‌اند و حالا جزو شاخص‌های این حوزه شده‌اند، کسانی مانند امید میرزایی را داریم که به‌طور خاص روی کارگردانی تیزرهای تبلیغاتی سینمایی تمرکز کرد و سیمرغ جشنواره در بخش متریال تبلیغی را کسب کرد و البته مهم‌ترین مسیر باشگاه که کارگردانی باشد و از دل آن‌کسانی مانند سید محمدرضا خردمندان، حسین دارابی، رضا زهتابچیان، امیرعباس ربیعی، محمدحسین امانی، محمد علیزاده و… به سطح سینمای کشور رسیده‌اند. این مهم‌ترین ویژگی مباحث تربیتی در باشگاه فیلم سوره است که در یک نقشه کامل و راهبردی تعریف می‌شود و هر استعدادی به فراخور میزان استعداد و رشدش در آثار مختلف در این نقشه تربیتی قرار می‌گیرد. ملکی در ادامه درباره نسبت بین علوم نظری در هنر با واقعیت دنیای هنر هم گفت: ببینید یکی از آسیب‌های جدی‌ای که گاهی در فضای هنر مطرح می‌شود این است که هنری که روی کاغذ و در کتاب‌ها نوشته‌شده و در کلاس‌های آکادمیک تدریس می‌شود، لزوماً نمی‌تواند به شکل‌گیری و تربیت یک هنرمند کامل منجر شود. کدام هنرمندی توانسته بدون تجربه‌های عملی و صرفاً بر اساس مطالعات آکادمیک خود به یک هنرمند بزرگ تبدیل شود؟ اصلاً مسئله هنر و به‌خصوص سینما این‌طور نیست که بدون سعی و خطا در میدان واقعی به یک اتفاق مهم برسد. یکی یک کارگردان هرچقدر هم که روی نظریات مختلف در امر کارگردانی مسلط باشد و هرچقدر هم که تاریخ کارگردانان مهم جهان را خوانده باشد، بازهم تا وقتی‌که پشت دوربین قرار نگیرد و از نزدیک با واقعیت میدان کارگردانی آشنا نشود، نمی‌تواند در این مسیر موفق شود. باشگاه هم درست در همین‌جا ایستاده، جایی که استعدادهای علاقه‌مند به سینما، سینما را از نزدیک تجربه کنند و بتوانند به‌طور واقعی آماده ورود به سطح حرفه‌ای شوند. ملکی درباره دوره کاتینو و جایگاه آن در مسیر تربیتی جوانان مستعد علاقه‌مند به سینما هم گفت: در دوره کاتینو سعی کردیم که جوانان دهه هشتادی ای که استعداد و انگیزه خوبی برای حضور در مسیر فیلم‌سازی حرفه‌ای را دارند شناسایی کنیم و آن‌ها را به‌طور واقعی با دنیای تصویر آشنا کنیم. یعنی بعد از چند دوره آموزش فشرده، پشت دوربین بروند و بر اساس ایده‌های خود و فیلم‌نامه‌هایی که خودشان نوشته‌اند و با کمک مربی‌هایشان چند بار هم بازنویسی و تقویت‌شده، اولین اثر کوتاه خود را بسازند. در این مسیر در دوره کاتینو نزدیک به 150 نفر متقاضی حضور در دوره بودند که بعد از مصاحبه‌های حضوری، 50 نفر وارد این دوره شدند و بعد از حدود دو ماه آموزش فشرده نظری، به مرحله نگارش فیلم‌نامه رسیدند و در این مرحله با کمک یکدیگر و تحت نظارت مربی‌هایشان ایده‌های خود را تبدیل به فیلم‌نامه کوتاه کردند و بعد از چند بار بازنویسی هم در صورت تائید گروه، از تولید کار حمایت می‌شود و یک اثر کوتاه شکل می‌گیرد. تا این لحظه 5 فیلم کوتاه از دل این مسیر تولیدشده و این مسیر تا انتهای سال هم ادامه دارد. مدیر گروه فیلم‌نامه کات در پایان با اشاره به برگزاری دوره دوم کاتینو گفت: با توجه به استقبال بسیار خوبی که از کاتینو1 به عمل آمد، و درخواست‌های گسترده‌ای که برای ادامه این مسیر وجود دارد، به‌زودی کاتینو2 را هم آغاز خواهیم کرد تا بتوانیم به‌نوعی نسل جوان فیلمساز در باشگاه فیلم سوره را برای ادامه مسیر تربیتی حمایت کنیم تا به لطف خدا از دل همین استعدادها در سال‌های بعد کارگردان‌ها و فیلم‌نامه‌نویس‌های مستعدی به سینمای کشور معرفی شوند.